HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG TÀI LIỆU "GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI"
(Dành cho trẻ em 5-6 tuổi) Cấp học mầm non thành phố Hà Nội
I. GIỚI THIỆU
Người xưa có câu “Dạy con từ thuở còn thơ.”, “Biết ăn thì dạy cầm đũa, biết nói thì dạy dạ, vâng...”. Việc dạy trẻ “Học ăn, học nói, học gói, học mở” từ tấm bé luôn là nghĩa vụ của các bậc cha mẹ và là trách nhiệm của các thầy, cô giáo.
Tiếp theo bộ Tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” do Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội biên soạn và đưa vào giảng dạy cho học sinh phổ thông trên địa bàn Thành phố từ năm học 2010 – 2011, UBND Thành phố ra Kế hoạch số 176/KH-UBND ngày 30/7/2021 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về việc thực hiện Chương trình 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hoá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025”. Kế hoạch số 293/KH-UBND ngày 20/12/2021 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về việc " Triển khai giảng dạy đại trà tài liệu Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho cấp học mầm non trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025".
Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã biên soạn tập tài liệu "Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội" (dành cho trẻ 5-6 tuổi) (sau đây viết là: tài liệu GDNSTLVM) đưa vào dạy cho trẻ em 5 - 6 tuổi năm học 2024- 2025 trong các cơ sở Giáo dục mầm non (GDMN) (công lập, ngoài công lập), tạo nên hệ thống đồng bộ trong việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho tuổi trẻ học đường của Thủ đô Hà Nội.
II. NỘI DUNG
1. Mục tiêu sau buổi tập huấn
1.1. Kiến thức
- Hiểu được tầm quan trọng giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5- 6 tuổi.
- Nắm được cấu trúc, nội dụng của tài liệu.
- Nhận thức được tầm quan trọng việc nêu gương của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục mầm non về nếp sống thanh lịch, hành vi, phong cách đẹp văn minh để trẻ em noi theo.
1.2. Kỹ năng
- Lồng ghép nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh trong phát triển Chương trình giáo dục nhà trường.
- Vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức phù hợp khi sử dụng bộ tài liệu giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm”.
- Phối hợp chặt chẽ với cha mẹ/người chăm sóc trẻ để dạy trẻ các kỹ năng, hành vi văn minh, thanh lịch trong các hoạt động của trẻ ở lớp, ở nhà và mọi lúc, mọi nơi.
1.3. Thái độ
Nghiêm túc triển khai thực hiện bộ tài liệu trong giáo dục trẻ 5- 6 tuổi tại cơ sở giáo dục mầm non trên địa bàn Thành phố.
2. Đối tượng tập huấn: Cán bộ quản lý phòng Giáo dục và đào tạo, cán bộ quản lý các cơ sở Giáo dục mầm non, 100% giáo viên dạy lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trên địa bàn thành phố Hà Nội.
3. Thời lượng tập huấn: 01 ngày
4. Nội dung chính
- Một số vấn đề chung về Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh
- Giới thiệu cấu trúc tài liệu GDNSTLVM
- Hướng dẫn sử dụng tài liệu GDNSTLVM
5. Nội dung chi tiết
Nội dung 1: Một số vấn đề chung về Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh
|
PHIẾU GIAO NHIỆM VỤ SỐ 1
Hoạt động 1: Tìm hiểu về một số khái niệm liên quan, ý nghĩa của việc GD NSTLVM cho trẻ MG 5- 6 tuổi.
Học viên thảo luận các vấn đề sau:
1) Hiểu thế nào là thanh lịch ? Văn minh? Nếp sống thanh lịch, văn minh của người Hà Nội?
2) Ý nghĩa của việc GD NSTLVM cho trẻ MG 5- 6 tuổi?
- Trình bày kết quả thảo luận
Giảng viên nhấn mạnh những điểm cốt lõi cần ghi nhớ.
|
1.1. Khái niệm
- Khái niệm "Nếp sống": Nếp sống là hành vi ứng xử của con người đã trở thành thói quen, được xã hội thừa nhận.
- Khái niệm “Thanh lịch” ghi trong Từ điển Hán Việt và Từ điển tiếng Việt: Thanh lịch là nhã nhặn và lịch sự, hướng vào sự giao tiếp giữa người với người, thông qua phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ (trang phục, trang điểm, cử chỉ, nét mặt, điệu bộ…).
- Khái niệm “Văn minh” từ điển Chính trị vắn tắt do Nhà xuất bản Tiến bộ (Mát-xcơ-va) và Nhà xuất bản Sự thật đồng ấn hành năm 1988 ghi: Văn minh theo nghĩa rộng, là tổng hòa các giá trị sáng tạo của nhân loại, bao gồm văn minh vật chất, văn minh tinh thần, văn minh chính trị, văn minh xã hội, văn minh sinh thái…Văn minh theo nghĩa hẹp, có nội dung về phương diện tinh thần, về tư tưởng, lý luận, đạo đức, văn học, nghệ thuật, giáo dục và khoa học, những sinh hoạt xã hội của nhân loại. Xét cho cùng, tiêu chí của văn minh là sự tiến bộ ở đỉnh cao.
- Hiểu "Thanh lịch""Văn minh": Thanh lịch, văn minh là nét đẹp văn hóa của con người có hiểu biết và tâm hồn trong sáng. Người thanh lịch, văn minh là người có hành vi trong sinh hoạt (ăn, mặc, ở, nói năng, đi lại...), giao tiếp, ứng xử lịch sự, nhã nhặn ở mọi hoàn cảnh và mọi nơi, mọi lúc.
- Quan niệm thế nào là “Người Hà Nội”: Như chúng ta đã biết người Hà Nội là người sống và ở tại Hà Nội, có hành vi giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh. Những nét đẹp của văn hóa Hà Nội đã được duy trì từ một nền tảng truyền thống, có chiều sâu phát triển. Đó chính là cốt cách để cho dù có đi nơi đâu, xưng danh người Hà Nội thanh lịch, văn minh vẫn luôn mang đến một niềm tự hào khó đong đếm.
Nếp sống văn minh, thanh lịch của Người Hà Nội, không chỉ là nếp sống của riêng người dân Thủ đô (được gọi là “Người Hà Nội”), mà là nếp sống của mọi người sống tại Thủ đô Hà Nội, trong đó có những người từ nơi khác đến làm ăn sinh sống hoặc chữa bệnh tại Hà Nội, những người nơi khác (cả người nước ngoài) khi đến Thủ đô Hà Nội.
1.2. Ý nghĩa việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5-6 tuổi
- Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh từ lứa tuổi mẫu giáo hướng tới tạo thói quen cho mỗi trẻ khi thể hiện các hành vi của bản thân trong đời sống hằng ngày cho đúng và đẹp; từ đó gieo mầm trong nhận thức của trẻ về nét đẹp thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.
- Tài liệu GDNSTLVM dùng cho trẻ em 5-6 tuổi là tài liệu hỗ trợ thực hiện Chương trình GDMN, tăng cường GDNSTLVM, kỹ năng tự phục vụ, giúp cho trẻ em 5-6 tuổi chuẩn bị tốt tâm thế vào lớp Một. Tài liệu được triển khai đồng bộ ở 100% lớp mẫu giáo 5 tuổi và trẻ em 5-6 tuổi học tại các cơ sở GDMN trên địa bàn Thủ đô.
- 100% trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nhận biết được hành vi đúng và đẹp, bước đầu có kỹ năng, thói quen rèn luyện hành vi đẹp của bản thân trong đời sống hàng ngày theo chuẩn mực xã hội và văn hóa người Hà Nội.
- Các cơ sở GDMN phối hợp chặt chẽ với cha mẹ/ người chăm sóc trẻ (sau đây gọi là cha mẹ trẻ) để dạy trẻ các kỹ năng, hành vi văn minh, thanh lịch trong các hoạt động của trẻ ở lớp, ở nhà và mọi lúc mọi nơi. Đội ngũ CBQL, GV, NV trong các cơ sở GDMN có hành vi, phong cách đẹp, là tấm gương về nếp sống thanh lịch, văn minh để trẻ em noi theo.
Nội dung 2. Giới thiệu về tài liệu giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh
2.1. Cấu trúc tài liệu
- Cấu trúc tài liệu gồm: 02 phần với 7 mục và 31 bài
|
- Phần 1: Học ăn, học nói, học gói, học mở
+Mục 1. Ăn uống thanh lịch, văn minh (5 bài)
+Mục 2. Nói lời thanh lịch, văn minh (5 bài)
+Mục 3. Trang phục thanh lịch, văn minh (2 bài)
+Mục 4. Vui chơi thanh lịch, văn minh (4 bài)
+Mục 5. Giao tiếp, ứng xử thanh lịch văn minh (5 bài).
|
- Phần 2: Đi một ngày đàng, học một sàng khôn
+ Mục 6. Hạnh phúc khi tới trường (5 bài)
+ Mục 7. Gia đình đầm ấm (5 bài).
Tổng: 31 bài/7 mục.
|
PHẦN I: HỌC ĂN, HỌC NÓI, HỌC GÓI, HỌC MỞ
Mục 1. Ăn uống thanh lịch, văn minh
Bài 1: Rửa tay sạch sẽ
Bài 2: Ngồi ngay ngắn trong khi ăn
Bài 3: Lấy thức ăn vừa đủ, ăn từ tốn
Bài 4: Gọn gàng sau khi ăn
Bài 5: Rót nước và uống nước đúng cách
Mục 2. Nói lời thanh lịch, văn minh.
Bài 6: Chào hỏi, xưng hô phù hợp
Bài 7: Nói năng lịch sự
Bài 8: Cảm ơn, xin lỗi khi cần
Bài 9: Mạnh dạn,tự tin
Bài 10: Lắng nghe người khác, xin phép khi có ý kiến
Mục 3. Trang phục thanh lịch, văn minh
Bài 11: Trang phục gọn gàng, sạch sẽ
Bài 12: Lựa chọn trang phục phù hợp
Mục 4. Vui chơi thanh lịch, văn minh.
Bài 13: Vui chơi đoàn kết
Bài 14: Vui chơi an toàn
Bài 15: Vui chơi lành mạnh
Bài 16: Vui chơi sáng tạo
Mục 5. Giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh
Bài 17: Quan tâm tới mọi người
Bài 18: Nụ cười thân thiện
Bài 19: Gõ cửa phòng, bấm chuông cửa
Bài 20: Văn minh khi đi thang máy
Bài 21: Văn minh nơi công cộng
PHẦN II: ĐI MỘT NGÀY ĐÀNG, HỌC MỘT SÀNG KHÔN.
Mục 6. Hạnh phúc khi tới trường
Bài 22: Sớm mai thức dậy
Bài 23: Trên đường đến lớp
Bài 24: Học tập và vui chơi
Bài 25: Tham quan triển lãm
Bài 26: Những giấc ngủ ngon
Mục 7. Gia đình đầm ấm
Bài 27: Ăn tối ở nhà hàng
Bài 28: Kỳ nghỉ cùng gia đình
Bài 29: Dự sinh nhật bạn
Bài 30: Đến thăm nhà bác
Bài 31: Niềm vui đón Tết.
Nội dung các Mục:
- Từ Mục 1- mục 3: gồm 12 bài (bài 1-bài 12): Lời khuyên dành cho bé: nên học và có các hành vi đúng, đẹp.
- Từ Mục 4- mục 5: gồm 09 bài (bài 13- bài 21): Lựa chọn của bé: tìm, xác định và khoanh tròn/ tích/ đánh dấu nhân (x) vào tranh có nội dung hành vi đúng đẹp (nội dung các tranh có hành vi đúng, đẹp, văn minh… và hành vi không an toàn, không đúng, đẹp…)
- Từ Mục 6- mục 7: gồm 10 bài (bài 22- bài 31): Bé ngoan mỗi ngày: nội dung các hình ảnh có hành vi văn minh, thanh lịch trong các hoàn cảnh cụ thể cuộc sống; bé sắp xếp theo thứ tự, thời gian, quy chuẩn của gia đình, nhà trường, xã hội…
- Cấu trúc từng bài gồm 02 phần:
Phần A. Lời khuyên cho bé/Lựa chọn của bé/ Bé ngoan mỗi ngày
Dành để dạy trẻ (qua kênh hình): Là những hình ảnh với nội dung có các hành vi đúng, đẹp nên học theo và những hình ảnh với nội dung khác nhau để trẻ lựa chọn và làm theo hành vi đúng, đẹp áp dụng trong cuộc sống hằng ngày.
Phần B. Gợi ý hướng dẫn
- Xây dựng các yêu cầu cần đạt của bài học
- Gợi ý một số hoạt động GV tổ chức cho trẻ
- Nội dung mở rộng: Gợi ý các nội dung hoặc hoạt động GV có thể mở rộng ngoài những nội dung được xây dựng tại phần A.
2.2. Hình thức tài liệu:
- Bản PDF khổ A4, hình ảnh rõ nét, màu sắc phù hợp; Có nhiều hình thức cho trẻ thực hiện bài tập: xem, trò chuyện nội dung tranh, nhận xét tranh, nêu hình ảnh có hành vi đúng, đẹp….qua sử dụng máy tính/ti vi….
- Tài liệu bản in khổ giấy 42,5 * 36 cm; bìa cứng, dày 38 trang, mỗi lớp 5T có 02 quyển, phòng thư viện có 03 quyển (Thành phố sẽ in cho các trường).
Nội dung 3: Hướng dẫn sử dụng tài liệu NSTLV
|
PHIẾU GIAO NHIỆM VỤ SỐ 2
Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên tắc, các hình thức GD NSTLVM cho trẻ MG 5- 6 tuổi.
Học viên thảo luận và trình bày ý kiến các vấn đề sau:
1) Nguyên tắc GD NSTLVM cho trẻ MG 5- 6 tuổi?
2) Các hình thức GD NSTLVM cho trẻ MG 5- 6 tuổi?
Giảng viên nhấn mạnh những điểm cốt lõi.
|
3.1. Nguyên tắc
- Căn cứ vào chương trình giáo dục nhà trường, Ban giám hiệu và giáo viên chủ động lựa chọn bài trong tài liệu phù hợp, đảm bảo đủ các nội dung vào kế hoạch giáo dục.
- Giáo viên, cha mẹ trẻ coi trọng cho trẻ thực hành các hành vi GD NSTLVM vận dụng thường xuyên trong cuộc sống hằng ngày.
- Căn cứ mục đích của từng bài dạy giáo viên lựa chọn hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục phù hợp lấy trẻ làm trung tâm với phương châm giáo dục “chơi mà học, học bằng chơi”, vận dụng nhiều tình huống thực tiễn để giáo dục hành vi đẹp cho trẻ.
3.2. Hướng dẫn sử dụng
Giáo viên thực hiện như sau:
- Căn cứ vào mục tiêu GD của lớp hàng tháng, lựa chọn bài học GD NSTLVM phù hợp.
- Tổ chức GDNSTLVM thông qua các hoạt động (hoạt động học, tích hợp vào hoạt động học, hoạt động đón trả trẻ, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều….)
Hướng dẫn thực hiện:
Giáo viên lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức đảm bảo phù hợp, hiệu quả theo quan điểm “chơi mà học, học bằng chơi”, vận dụng nhiều tình huống thực tiễn để giáo dục hành vi đẹp cho trẻ. Dưới đây là một số hình thức gợi ý:
* Tổ chức dưới hình thức hoạt động học:
- Giáo viên có thể sử dụng video, tình huống hành vi của trẻ trong cuộc sống, đóng kịch, bài hát, câu đố… để hướng trẻ vào nội dung GV cần dạy trẻ.
- Tạo cơ hội cho trẻ trao đổi, bàn luận, nhận xét về hành vi mà GV đang hướng tới dạy trẻ.
- Tùy từng bài dạy, GV đọc câu thành ngữ, tục ngữ phù hợp và giải thích giúp trẻ hiểu được ý nghĩa câu thơ/ thành ngữ/ tục ngữ.
- Hướng dẫn trẻ trải nghiệm, thực hành các hành vi phù hợp.
* Lồng ghép tích hợp trong hoạt động học:
- Căn cứ hoạt động GV tổ chức có thể lồng ghép nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh phù hợp tránh khiên cưỡng, gò ép.
* Lồng ghép tích hợp trong hoạt động góc, hoạt động chiều….:
Hình thức theo cá nhân, nhóm, cả lớp; sử dụng tài liệu NSTLVM; hướng dẫn thực hiện theo tài liệu NSTLVM.
Đa dạng hóa các hình thức lồng ghép tạo tình huống, điều kiện để trẻ thực hành bộc lộ các hành vi đẹp trong cuộc sống.
Khi xây dựng các góc chơi trong nhóm, lớp GV lựa chọn bài thơ, ca dao, tục ngữ, hình ảnh trẻ, giáo viên… có hành vi văn minh, thanh lịch để đưa vào trang trí góc chơi kết hợp dạy trẻ (Khoanh tay chào cô khi đến lớp, đội mũ giúp bạn, cùng nhau chơi vui vẻ, cô đang cười tươi đón trẻ….)
Ngoài nhà trường: GV phối hợp chặt chẽ, trao đổi với cha mẹ trẻ, chia sẻ thông tin, thống nhất mục đích, nội dung và phương pháp dạy trẻ, cùng làm gương sáng hằng ngày (trong mọi hành vi) để trẻ noi theo, hỗ trợ cho việc giáo dục NSTLVM.
* Một số lưu ý
- Giáo viên kiên nhẫn hướng dẫn, theo dõi quan sát hành vi của các trẻ để kịp thời uốn nắn, điều chỉnh tạo nên thói quen và dành nhiều lời khen ngợi động viên khi trẻ có những hành vi đẹp.
- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế các bài giảng, video, trò chơi lồng ghép giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5-6 tuổi.
4. Vận dụng (Bài 5: Rót nước và uống nước đúng cách)
Học viên nghiên cứu bài 5: Trình bày ý tưởng sử dụng bài 3 dưới các hình thức
- Là hoạt động học
- Lồng ghép trong hoạt động học
- Lồng ghép trong các hoạt động khác
III. BÀI TẬP THỰC HÀNH
|
PHIẾU GIAO NHIỆM VỤ SỐ 3
Hoạt động 3. Thực hành sử dụng tài liệu giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh cho học sinh Hà Nội (dành cho trẻ 5- 6 tuổi).
Chia học viên thành 20 nhóm.
1. Nhóm 1, 2: Xây dựng kế hoạch hoạt động 1 tháng (độ tuổi MG 5-6 tuổi) lồng ghép nội dung và sử dụng tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ 5-6 tuổi”
2. Nhóm 3, 4, 5: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 1: Ăn uống thanh lịch, văn minh
3. Nhóm 6, 7, 8: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 2: Nói lời thanh lịch, văn minh
4. Nhóm 9, 10, 11: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 3: Trang phục thanh lịch, văn minh
5. Nhóm 12, 13: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 4: Vui chơi thanh lịch, văn minh
6. Nhóm 14, 15: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 5: Giao tiếp, ứng xử thanh lịch văn minh
7. Nhóm 16, 17: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 6: Hạnh phúc khi tới trường
8. Nhóm 17, 18: Cách thức tổ chức hoạt động một bài trong mục 7: Gia đình đầm ấm 9.
9. Nhóm 19, 20: Mỗi nhóm XD kế hoạch phối hợp với cha mẹ trẻ và cộng đồng trong giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh cho trẻ 5- 6 tuổi
- Nhóm thảo luận và ghi kết quả vào giấy A0
- Mỗi nhóm cử đại diện lên trình bày kết quả thảo luận (hoặc mỗi mục chọn 01 hoạt động tiêu biểu lên trình bày).
- Giảng viên nhấn mạnh những điểm cốt lõi cần ghi nhớ và thống nhất.
- Các nhóm dán bài của mình xung quanh hội trường để đồng nghiệp tham khảo.
|