Nguyên tắc để dạy bé nhận biết chữ số và đếm thành thạo là liên kết những con số với những trò chơi và hoạt động hàng ngày, những hình ảnh đời thường gần gũi, quen thuộc. Trường Mẫu giáo Số 10 xin giới thiệu một số phương pháp giúp cha mẹ có thể dạy con sớm biết về các chữ số qua những trò chơi vui và đơn giản tại nhà.
1. Giới thiệu ký hiệu chữ số
Cha mẹ nên bắt đầu dạy trẻ nhận biết ký hiệu chữ số. Tuy nhiên cần tiến hành một cách từ từ, không thể nóng vội, vì có thể gây quá tải với các bé. Bạn có thể cho bé tô màu, vẽ tranh để làm quen với các con số. Điều này sẽ thu hút các bé hơn. Khi giới thiệu ký hiệu chữ số với trẻ, bạn nên đề nghị bé đọc to để bé có thể dễ dàng ghi nhớ.
Cho trẻ học số bằng cách vẽ tranh và tô màu
2. Diễn tả con số trực quan nhất có thể
Khi hát hay nói, bạn cũng nên diễn tả các con số bằng ngôn ngữ hình thể của mình. Trẻ dưới 6 tuổi thường học bằng cách ghi nhớ hình ảnh. Bộ não của trẻ sẽ chụp lại những hình ảnh mà trẻ thấy, do vậy vừa nói vừa diễn tả sẽ là cách dạy bé học đếm số hiệu quả.
Diễn tả chữ số bằng ngón tay
3. Dạy trẻ đếm số mọi lúc mọi nơi
Cùng con đếm số bất cứ khi nào có cơ hội. Cách này sẽ dạy trẻ luyện được phản xạ đếm số. Cha mẹ nên dạy trẻ cả cách đếm ngược, thông thường trẻ sẽ chỉ biết đếm xuôi từ 1 đến 10. Việc đếm ngược sẽ giúp trẻ tư duy logic tốt hơn và hiểu được ý nghĩa của các con số.
Dán số quanh nhà
Mẹ nên mua bảng chữ số về dán trên tủ lạnh, tủ quần áo, bàn ăn,..., bất cứ nơi nào mà trẻ hay đi lại và dễ nhìn thấy thường xuyên. Thỉnh thoảng mẹ có thể đố bé "Kia là số mấy?" "Số trên nóc tủ lạnh là số gì?". Các bé còn nhỏ, đầu óc như một trang giấy trắng, chưa tiếp xúc với nhiều thứ nên những thứ gì sớm "đập" vào mắt bé sẽ để lại ấn tượng trong bé dễ dàng và sâu đậm. Đây là cách để bé "thẩm thấu" những con số một cách tự nhiên, không cần phải ép buộc.
Đếm đồ vật trong nhà
Hãy tập hợp các đồ đạc trong nhà và yêu cầu trẻ phân loại và đếm xem số lượng mỗi loại là bao nhiêu. Bạn cũng nên tham gia cùng trẻ với vai trò là một người bạn, đang cùng trẻ học đếm. Sự tương tác qua lại sẽ khiến trẻ hứng thú hơn mà không bị nhàm chán
Vừa ăn, vừa đếm
Trong khi cho bé ăn, mẹ hãy hình thành thói quen tự đếm trước mặt bé để cho bé nghe thấy thường xuyên, ví dụ như đếm trái cây "Một quả vải, hai quả vải, ba quả vải,..." hay khi cho bé ăn, đếm sau mỗi lần bé nuốt xong một thìa "Một thìa nè, hai thìa nè, ba thìa nè,...", đếm số thìa, đũa, bát trên bàn ăn. Những hành động rất nhỏ như vậy thôi nhưng không những giúp bé nhận thức về cách đếm số mà còn tăng tương tác giữa mẹ và con, bé cũng hào hứng khi ăn hơn.
Leo bậc cầu thang
Khi dắt bé đi lên một chiếc cầu thang nào đó, mẹ đếm 1 thì để bé đếm 2, mẹ đếm 3 thì để bé đếm 4,... cứ thế đến 10 thì lại quay về đếm 1, cho đến hết bậc cầu thang. Khi bé đếm đúng, mẹ đừng quên dành lời khen ngợi bé.
Tìm các chữ số ở xung quanh
Các chữ số có ở khắp mọi nơi, từ nhà ra phố. Khi đưa bé ra ngoài, hãy chỉ cho bé những con số trên xe buýt, số nhà, biển số xe, số trên biển hiệu quảng cáo và đọc to số đó lên. Dần dần, khi bé đã quen với việc này, hãy hỏi bé "Xe buýt kia mang số mấy?", "Đố con biết số 8 ở đâu?",... Khi bé ở nhà, mỗi lần dùng điều khiển tivi, điện thoại,..., bố mẹ cũng đọc to số mình vừa bấm lên để bé nghe thấy. Đặc biệt, đối với điều khiển tivi, các bé sẽ tiếp thu cách sử dụng và bấm số rất nhanh vì các chương trình trên tivi là trò giải trí ưa thích của bé.
Với những đồ chơi của trẻ có chứa các chữ số, bạn hãy sắp xếp chúng ở xung quanh rồi nói ra những con số mà bạn muốn tìm. Trò chơi này sẽ giúp trẻ tuy duy tốt hơn, luyện tập phản xạ với các con số
Ghi nhớ số điện thoại
Hãy dạy trẻ nhớ học thuộc số điện thoại của người thân như cha mẹ, ông bà. Cách này cũng giúp ích trong trường hợp trẻ cần sự bảo vệ khẩn cấp.
4. Trẻ sẽ mất nhiều thời gian để nhận biết các con số
Đừng kỳ vọng và đòi hỏi quá nhiều ở các con. Trẻ còn nhỏ nên thường ham chơi và rất khó tập trung. Bạn không thể ép buộc trẻ học nhanh các chữ số.
Trẻ có thể sẽ mất vài năm để có thể học và hiểu các con số là gì. Ít nhất phải đến 3-4 tuổi trẻ mới có nhận thức về phép cộng và trừ. Và phải đến 4-5 tuổi, trẻ mới thực sự hiểu ý nghĩa con số mình viết ra. Nên nhớ rằng bạn chỉ đang khơi gợi khả năng đếm số của bé, khi đi học, các bé sẽ được học đầy đủ. Vì vậy điều bạn nên làm là kiên nhẫn dạy con.
5. Đọc và đếm số không giống nhau
Khi được vài tuổi, trẻ đã có thể ghi nhớ và đếm được từ 1 đến 10. Tuy nhiên, trẻ chưa hiểu được ý nghĩa các con số. Thực chất trẻ chỉ đang học vẹt mà thôi. Khi bạn đưa ra một con số ngẫu nhiên, trẻ sẽ không thể đưa ra số đứng trước hoặc số liền sau. Thêm nữa, trẻ cũng không thể đếm ngược từ 10-1.
Nên dạy bé học đếm từ 1 đến 10
6. Không nên đặt nặng vấn đề trẻ đếm sai
Nếu bạn đố trẻ số lượng đồ vật, trẻ hay nói “đại” một con số bất kỳ. Việc trẻ đếm sai là rất bình thường, điều này không hề ngạc nhiên. Không những vậy, ở chiều hướng tích cực, việc trẻ nói đại một con số có nghĩa trẻ đang thực sự học đếm. Cách gán đồ vật với một con số là kỹ năng tiền đề cho việc đếm sau này.
7. Không nên dạy bé học đếm những chữ số vượt quá 10
Việc đọc các chữ số một cách thường xuyên sẽ giúp trẻ có thể ghi nhớ chúng. Tuy nhiên cha mẹ chỉ nên dạy con đếm từ 1-10. Nếu ra vượt ngoài khoảng này sẽ là quá sức đối khả năng tư duy của các bé.
Thay vì cố gắng dạy trẻ đếm thật nhiều, hãy để bé học những con số hơn ở trường. Dĩ nhiên nếu con bạn học tốt, bạn có thể cân nhắc cho bé học thêm, tuy nhiên không nên quá lạm dụng.
8. Dùng sách học đếm số
Cha mẹ có thể cùng con học đếm các đối tượng trong sách. Những quyển sách học đếm của trẻ thường có hình ảnh rất ngộ nghĩnh và sinh động, màu sắc bắt mắt khiến các bé thường rất hứng thú.
9. Dạy bé đếm số qua các bài hát
Vần điệu sẽ giúp các bé có thể ghi nhớ một cách dễ dàng. Các bé cũng thích được ngân nga các bài hát hơn là việc chỉ đếm số một cách cứng nhắc.
Những bài hát như "Một ông sao sáng, hai ông sáng sao,...", "Năm ngón tay ngoan" hay các bài đồng dao có chứa số là một phương thức sinh động để dạy bé về các con số. Qua việc nhớ lời bài hát, bé sẽ dần hình thành khái niệm về các số "một", "hai", "ba", "bốn",... trong đầu. Thậm chí bạn cũng có thể tự sáng tác những bài hát riêng, điều này sẽ càng làm con thích thú.
Những bài hát hay bài đồng dao có chứa số là một phương thức sinh động để dạy bé về các con số.
10. Liên tưởng giữa chữ số và sự vật xung quanh
Cho bé tập làm quen với các chữ số bằng những hình ảnh liên tưởng đơn giản và dễ nhớ trong cuộc sống. Ví dụ:
Số 0 nhìn giống quả trứng gà
Số 1 giống chiếc đũa
Số 2 giống con vịt
Số 3 giống cái tai của bé
Số 4 giống lá cờ bay phấp phới
Số 5 giống như chiếc móc câu có nét ngang trên đầu
Số 6 giống quả táo có cái cuống xinh xinh
Số 7 giống chiếc gậy biết đi
Số 8 giống quả bầu hồ lô
Số 9 vẫn là quả táo nhưng quay ngược đầu
Số 10 là cái đũa và có thêm quả trứng.
Số 0 nhìn giống quả trứng gà, số 1 giống chiếc đũa, số 2 giống con vịt,... bé có dễ nhớ không nào?
Để có thể dạy con học đếm số hiệu quả, cha mẹ không thể nóng vội mà cần có sự kiên nhẫn. Trẻ cần có thời gian để phát triển một cách từ từ. Đặc biệt, các hoạt động của con luôn cần có sự tham gia, đồng hành của người lớn, nhất là cha mẹ. Cùng bé học đếm số là cách để cha mẹ xây dựng mối quan hệ giúp gần gũi và thân thiết với con hơn.
Các phương pháp này không độc lập, riêng rẽ mà bổ trợ lẫn nhau. Cha mẹ có thể áp dụng cùng lúc những phương pháp kể trên để dạy bé học số hiệu quả. Tuy nhiên cần sử dụng một cách linh hoạt, tránh việc tạo áp lực cho trẻ.